สสส. - สค. สานพลังสร้างพื้นที่เล่นอิสระในห้างสรรพสินค้า ลดพฤติกรรมเสี่ยงช่วงปิดเทอม

               กรุงเทพฯ - จากข้อมูลของกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข พบว่ามีเด็กจมน้ำเสียชีวิตช่วงปิดเทอม ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา คือปี 2561 - 2565 เด็กอายุต่ำกว่า 15 ปี จมน้ำเสียชีวิตในช่วงฤดูร้อน ซึ่งตรงกับช่วงปิดเทอม (เดือน มี.ค. - พ.ค.) จำนวน 953 คน เฉลี่ยวันละ 2 คน เดือน เม.ย. พบเหตุการณ์จมน้ำมากที่สุด 65 คน รองลงมาคือ เดือน มี.ค. 64 คน และเดือน พ.ค. 63 คน ซึ่งที่ผ่านมามีหลายหน่วยงานพยายามแก้ปัญหานี้ด้วยการเปิดพื้นที่สระว่ายน้ำของชุมชนใกล้บ้านให้เด็กได้เรียนว่ายน้ำ แต่จะพบว่าเด็กจำนวนไม่น้อยที่เสียชีวิตจากการจมน้ำว่ายน้ำเป็น การสอนเด็กให้ว่ายน้ำเป็นและมีทักษะการเอาตัวรอดเมื่ออยู่ในน้ำนับว่าเป็นเรื่องที่ดี แต่ก็ไม่ใช่แนวทางการแก้ปัญหาทั้งหมด  

    สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ที่ได้จัดกิจกรรมเปิดพื้นที่ให้เด็กได้มีพื้นที่เล่นอย่างอิสระและปลอดภัย จึงร่วมกับ กรมกิจการสตรีและครอบครัว กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ร่วมกับ ศูนย์การค้าโลตัส สาขาบางกะปิ เปิดพื้นที่ใน โครงการ ปิดเทอมสร้างสรรค์ เล่นสนุกทุกวันที่โลตัส เพื่อสร้างพื้นที่เล่นใกล้บ้านที่ปลอดภัย ให้ครอบครัวใช้เวลาร่วมกันอย่างสร้างสรรค์

    น.ส.ณัฐยา บุญภักดี ผู้อำนวยการอาวุโส สำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชนและครอบครัว สสส. เล่าถึงการจัดโครงการนี้ว่า เด็กและเยาวชนมีช่วงปิดเทอม และวันหยุด วันว่าง รวมกันแล้วสูงถึง 150 วัน/ปี เด็กไทยต้องเผชิญภาวะเสี่ยงต่างๆ หนึ่งในปัญหาที่น่าเป็นห่วงคือ ข้อจำกัดเรื่องจำนวนและคุณภาพแหล่งเรียนรู้ ระยะทางที่อยู่ไกลบ้านจึงจัดโครงการดังกล่าวขึ้นมุ่งให้เด็กได้มีพื้นที่ปลอดภัยในการเล่น การเรียนรู้ ซึ่ง สสส.มีองค์ความรู้เรื่องการเล่นอย่างสร้างสรรค์ อิสระ ที่จะช่วยส่งเสริมจินตนาการ สร้างความสุข ปูพื้นฐานสุขภาพจิตที่ดีให้กับเด็ก ควบคู่ไปกับการให้ความรู้ในการส่งเสริมการเล่นของเด็กกับพ่อแม่ผู้ปกครองไปด้วย และจากการรวบรวมข้อมูลการจัดกิจกรรมเปิดพื้นที่เล่นที่ผ่านมาจะเห็นได้ชัดเจนว่าเด็กที่ร่วมกิจกรรมจะได้ใช้ร่างกาย กล้ามเนื้อมัดเล็ก ใช้มือหยิบจับ ได้ใช้จินตนาการความคิดสร้างสรรค์ การได้พบเจอเพื่อนวัยใกล้เคียงกันได้เล่นด้วยกันทำให้เด็กได้เรียนรู้การจัดการอารมณ์ตัวเอง รวมถึงการเรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกับคนอื่นในสังคม และจากการจัดพื้นที่เล่นให้เด็กในชุมชนทั่วประเทศสิ่งที่ผู้ปกครองสะท้อนกลับมาคือเด็กไม่ติดโทรศัพท์มือถือ ที่ปัจจุบันนับเป็นปัญหาในเด็กจำนวนมาก เลิกเรียนกลับบ้านเปลี่ยนเสื้อผ้าแล้วออกไปเล่น วันหยุดได้ทำกิจกรรมแก้ปัญหาเด็กติดหน้าจอได้อย่างมาก นอกจากนี้ยังช่วยให้เด็กมีทักษะการอยู่ร่วมกับคนอื่น มีมารยาททางสังคมเคารพกฎกติกาต่างๆ เด็กสามารถปรับตัวอยู่กับสังคมได้อย่างมีประสิทธิภาพ และการได้ใช้ร่างกายส่งเสริมความแข็งแรง ได้ใช้กล้ามเนื้อมัดใหญ่มัดเล็ก ส่งผลโดยตรงต่อสติปัญญาและสมอง

    สำหรับการจัดโครงการนี้นับเป็นโครงการนำร่องที่แม้ สสส.จะจัดกิจกรรมเปิดพื้นที่เล่นให้เด็กมาแล้วหลายพื้นที่ แต่ครั้งนี้นับเป็นครั้งแรกที่มีการออกแบบโครงการอย่างชัดเจน

    นอกจากโครงการดังกล่าวจะมุ่งเน้นสร้างเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีแก่เด็กแล้ว ยังได้เปิดโอกาสให้ครอบครัวเลี้ยงเดี่ยว คุณแม่เลี้ยงเดี่ยวได้เข้าร่วมอบรมการเป็นผู้อำนวยการเล่น (Play Worker) เข้ามาดูแลการเล่นของเด็กในโครงการฯ อีกด้วย

    นายธนสุนทร สว่างสาลี อธิบดีกรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว (สค.) กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กล่าวว่า สค. สนับสนุนโครงการนี้ เพื่อให้เด็กและเยาวชนมีพื้นที่เล่นใกล้บ้านในช่วงปิดเทอม อีกทั้งสนับสนุนกลุ่มแม่เลี้ยงเดี่ยว หนึ่งในกลุ่มเปราะบางที่ปัจจุบันมีมากกว่าล้านคน ให้มีศักยภาพพัฒนาคุณภาพชีวิตให้มั่นคงผ่านการทำอาชีพต่าง ๆ ซึ่งหนึ่งในอาชีพที่สามารถทำรายได้เสริมคือ การเป็น Play Worker ในพื้นที่ห้างสรรพสินค้า ถือเป็นอาชีพใหม่ เป็นแนวคิดใหม่สำหรับสังคมไทย โดย สค.ร่วมกับภาคีของ สสส. คือเครือข่ายเล่นเปลี่ยนโลก จัดอบรมกลุ่มแม่เลี้ยงเดี่ยวที่สนใจ สนับสนุนเสริมศักยภาพของกลุ่มแม่เลี้ยงเดี่ยวที่ต้องดูแลลูกพร้อมกับทำงานหาเลี้ยงชีพไปด้วย ให้สามารถทำหน้าที่แม่ได้อย่างสนุกและมีรายได้เสริมจากการพาเด็กเล่น มีศูนย์การค้าโลตัสสนับสนุนการจ้างงานและให้พื้นที่จัดมุมเล่นสำหรับเด็ก ๆ หากได้รับผลตอบรับที่ดีจากผู้ปกครองพาบุตรหลานมาใช้เวลาว่างอย่างสร้างสรรค์ในช่วงปิดเทอมนี้ จะขยายผลไปยังพื้นที่อื่น ๆ ทั่วประเทศต่อไป

    ขณะที่ น.ส.วรรณดี รังษีสุกานนท์ ผู้อำนวยการฝ่ายสร้างประสบการณ์และปฏิบัติการพื้นที่ศูนย์การค้าโลตัส เล่าว่า จุดประสงค์ของการจัดมุม โลตัสเอาใจคิด(ส์) ในศูนย์การค้าโลตัส เนื่องจากต้องการเป็นส่วนหนึ่งของสัมคมสนับสนุนให้ครอบครัวได้ใช้เวลาว่างร่วมกันอย่างสร้างสรรค์ และเห็นคุณค่าของการเล่นอิสระ ซึ่งมีความปลอดภัยและช่วยให้เด็กได้สร้างเสริมจินตนาการอย่างเต็มที่ นอกจากช่วยให้ครอบครัวมาใช้เวลาในโลตัสอย่างสร้างสรรค์ ยังเห็นถึงความสำคัญของการสนับสนุนให้กลุ่มแม่เลี้ยงเดี่ยวได้มีรายได้เสริมจากการรับผิดชอบทำหน้าที่ดูแลการเล่นของเด็ก ๆ ในมุมที่จัดไว้ตลอดเดือนเมษายนนี้ ซึ่งเปิดนำร่องใน 4 สาขา คือ บางกะปิ พงษ์เพชร แจ้งวัฒนะ และปากเกร็ด โดยเชื่อมั่นว่า มุมโลตัสเอาใจคิด(ส์) จะเป็นโครงการนำร่องที่สามารถพัฒนาเป็นต้นแบบของกิจกรรมเพื่อสังคมรูปแบบใหม่ ๆ ที่ตอบโจทย์การใช้เวลาว่างในช่วงปิดเทอมของเด็กเล็กและครอบครัวได้อย่างเต็มที่

    ส่วนกลุ่มครอบครัวเลี้ยงเดี่ยว หรือคุณแม่เลี้ยงเดี่ยว ที่นับวันจะเพิ่มจำนวนมากขึ้นจากสภาพความเปลี่ยนแปลงของสังคม สิ่งที่เป็นปัญหามากที่สุดคือไม่มีเวลาเลี้ยงดูลูก เล่นกับลูกได้อย่างมีคุณภาพมากนัก และยังต้องทำมาหาเลี้ยงครอบครัวแต่เพียงลำพังอีกด้วย น.ส.วนิดา ปานนพพา หนึ่งในคุณแม่เลี้ยงเดี่ยวที่เข้าร่วมโครงการดังกล่าว เล่าว่า ตนเองมีลูก 3 คน  และเลิกลากับสามีมานานแล้ว ที่ผ่านมามีรายได้จากการช่วยขายของตามร้านอาหารหลายแห่ง เมื่อรู้ว่ามีโครงการนี้จึงตัดสินใจสมัครเข้าร่วมฝึกอบรม ทำให้ได้ทั้งความรู้ในการดูแลเด็กและการเล่นกับเด็กอย่างสร้างสรรค์แล้วยังทำให้มีรายได้เพิ่ม นอกจากนี้ยังมีการฝึกอบรมอาชีพหลายอาชีพให้ด้วย ซึ่งตนเองจะเข้าร่วมฝึกอบรมอย่างแน่นอน

    ทั้งนี้ โครงการ ปิดเทอมสร้างสรรค์ เล่นสนุกทุกวันที่โลตัส ที่ขณะนี้นำร่องใน 4 สาขา จะมีการประเมินผลจากทั้งคุณแม่เลี้ยงเดี่ยว เด็กที่ร่วมกิจกรรม และพ่อแม่ผู้ปกครองที่เข้าร่วม จากนั้นจะสรุปผล ประเมินความคุ้มค่าเพื่อให้ผู้บริหารของทั้ง 3 ส่วนงานร่วมกันพิจารณาอีกครั้งถึงความเป็นไปได้ในการขยายพื้นที่การจัดกิจกรรมนี้ไปยังจังหวัดอื่นทั่วประเทศต่อไป.